‘Bouwen met natuurlijke grondstoffen heeft de toekomst’

Honderd jaar geleden kwam Winfrieds opa naar Wijk bij Duurstede. Twee houtskooltekeningen van opa en oma aan de muur van het kantoor, herinneren aan de rijke historie van het aannemersbedrijf. ‘De geschiedenis gaat zelfs nog verder dan honderd jaar’, vertelt Winfried. ‘De twee generaties vóór mijn opa waren gevestigd in Houten, Arnhem en Duitsland. Het is echt een eeuwenoud familiebedrijf. Al mijn voorvaderen beoefenden meerdere disciplines en dat doen we nu nog steeds. We doen zowel nieuwbouw en renovatie van woningen, als restauratie van rijksmonumenten. Grote gemene deler is dat we dit doen op een natuurzame manier.’ Bij die term houdt Winfried bewust even stil om onze wenkbrauwen te zien fronzen. ‘De term duurzaam wordt te pas en te onpas gebruikt, maar wij zijn veel vooruitstrevender door uitsluitend biologische bouwmaterialen te gebruiken als hout, hennep, vlas en kurk. Vandaar natuurzaam.’

Oude technieken herleven

De reden dat Winfried overging op natuurzaam bouwen ontstond door twee projecten die hij ruim twintig jaar geleden uitvoerde. ‘We restaureren veel rijksmonumenten en die hebben gemeen dat ze vaak damp-open gebouwd zijn. Ze ademen als het ware, omdat er vroeger kalk werd gebruikt en geen plastic folies of dampdichte isolatiematerialen. Dat was geen toeval. Ze wisten vroeger heel goed wat ze deden. De kennis over die technieken is door de komst van staal, cement en beton echter verloren gegaan. Opleidingen besteden er geen aandacht meer aan. Die kennis was er echter wel bij mijn vader. Hij heeft dit op mij overgedragen en dit hebben we onder andere toegepast bij de restauratie van de Wijkse molen Rijn en Lek, halverwege de jaren negentig. Het is de enige molen in Nederland die na restauratie niet lekt, zonder chemicaliën. Uitsluitend door het damp-open karakter van de molen in stand te laten, door kalk te gebruiken in plaats van cement en niet te impregneren. Het is simpele bouwfysica, die je begrijpt als je de principes van damp-open bouwen op de juiste manier beheerst. Door de schil van een gebouw damp-open te isoleren ontstaat een lage luchtvochtigheid die als een zeer comfortabel woonklimaat wordt ervaren.’

De omslag

‘De restauratie van boerderij de Prins van Friesland in Cothen was voor mij een tweede mijlpaal’, vertelt Winfried verder. ‘De eigenaresse wilde enkel biologische materialen gebruiken en dat was destijds nog amper te vinden. Nu, twintig jaar later, zijn er talloze natuurlijke bouwmaterialen verkrijgbaar zoals hout, plaatmateriaal, houtvezel, vlas, kalkhennep en kurk. Maar destijds was het enorm zoeken en ben ik samen met diverse fabrikanten in gesprek gegaan om natuurlijke prefab dak- en gevelelementen te ontwikkelen. Inmiddels zijn er ook natuurlijke bouwmaterialen en panelen in de handel voor kantoren en bedrijfspanden. In 2014 zijn wij volledig overgegaan naar natuurzaam en biologisch bouwen. Het was crisis en ik zocht naar een manier om slimmer te bouwen, met oog voor het milieu en de leefomgeving. De eerste jaren waren de geïnteresseerden vaak nog natuurfreaks, maar inmiddels willen onze klanten allemaal natuurvriendelijk bouwen om iets te doen voor het milieu. Sindsdien zitten we niet meer om werk verlegen. Omdat het gros van de bouw teveel blijft vasthouden aan de traditionele bouwwijze en er te weinig kennis is bij de bouwkundige opleidingen, worden de voordelen van natuurzaam bouwen nog altijd onvoldoende uitgedragen. Daarom moeten wij onze bouwmethodiek zelf verkopen. Daar hebben wij een mooi concept voor ontwikkeld dat erg goed in de markt ligt.’

CO2 opslaan

In de ruimte waar we met Winfried zitten, staan verschillende bouwmaterialen uitgestald. ‘Ik laat graag zien wat we doen. Kijk, zo’n element met vlas of hennep heeft dezelfde isolatiewaarde als glaswol of steenwol’, vertelt hij terwijl hij enkele prefab-elementen toont. ‘Glas- en steenwol worden alleen in een energieslurpende fabriek geproduceerd die bovendien heel veel stikstof uitstoot. Terwijl we vlas en hennep gewoon in Nederland kunnen verbouwen, zonder gebruik van bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Vroeger groeide dat hier massaal. Ik pleit er sterk voor dat boeren weer overgaan op het verbouwen van vlas, hennep of koolzaad. Daar kun je kleding en medicijnen van maken, olie uit halen of bier van brouwen en het restproduct gaat naar de bouw als isolatiemateriaal. Al onze opgeleverde bouwwerken slaan oneindig lang CO2 en stikstof op. Hierdoor kan er doorgebouwd worden om de woningnood op te lossen, zonder de natuur schade aan te doen. Door onze bouwmethodiek hebben wij namelijk geen last van het probleem rondom stikstofvergunningen.’

Duurder, maar goedkoper

Op de vraag of natuurzaam bouwen een prijskaartje heeft, is Winfried in eerste instantie wat cryptisch. ‘Het is niet duurder, maar de aanvangsinvestering is wel hoger. Je verdient dat echter al snel terug. Enkele voorbeelden: omdat de natuurlijke isolatiematerialen die wij gebruiken een hoge warmteopslagcapaciteit hebben, is er nauwelijks koeling nodig. Omdat het gebouw damp-open is, hoef je minder zware ventilatiesystemen toe te passen. En omdat we werken met thermisch verduurzaamde houten kozijnen, hoef je minder vaak te schilderen. Die kozijnen zijn wel tien procent duurder, maar na één schilderbeurt heb je dat terugverdiend en ze isoleren bovendien veel beter dan aluminium of hardhout. Het gaat om langetermijndenken. Bouwen met natuurlijke materialen heeft de toekomst. Wij doen het alleen nu al, als één van de weinigen in ons land.’

www.molthoffbv.nl