Succesvolle en minder succesvolle metamorfoses 

Wat is dat eigenlijk een metamorfose, het thema van dit nummer? Het antwoord daarop was nog niet zo eenvoudig. Er blijken namelijk negentien definities te bestaan. Ik vond de volgende het meest passend: “Een metamorfose is een ingrijpende verandering van vorm, structuur, karakter, verschijning of omstandigheid in een ontwikkeling”. Het gaat dus om een ingrijpende verandering in een ontwikkeling. Een proces van aanpassing aan de omgeving waar je normaal jaren de tijd voor hebt, dient versneld te worden uitgevoerd.

Een bedrijf ondergaat soms ook zo’n metamorfose. Hierbij kunnen interne oorzaken een rol spelen, bijvoorbeeld een verhuizing van het bedrijf, wisseling van aandeelhouderschap maar ook een faillissement. In deze situaties heb je echter vaak nog wel enige grip op hetgeen plaatsvindt. Indien de oorzaken voor een metamorfose buiten de invloedssfeer van het bedrijf liggen is het vaak veel lastiger en de laatste tijd worden we hier regelmatig mee geconfronteerd. Denk hierbij aan de digitalisering, veranderende wetgeving, de effecten van corona op het bedrijfsleven, de noodzakelijk energietransitie (“van het gas af”) en de effecten van de Oekraïne-oorlog.

Ik heb als adviseur veel succesvolle en minder succesvolle metamorfoses mogen meemaken. Als ik aan succesvolle metamorfoses denk, denk ik bijvoorbeeld aan:

• een aantal (zeer) succesvolle doorstarts na een faillissement;
• een fotograaf die na de komst van de digitale fotografie van zijn hobby zijn werk maakte en een klusbedrijf startte;
• nieuwe aandeelhouders die een ingeslapen bedrijf binnen zeer korte tijd ombouwden tot een succesvol bedrijf.

Als ik aan minder succesvolle metamorfoses denk, schiet mij direct één voorbeeld te binnen. Het ging om een succesvol bedrijf in de kledingindustrie met een eigen merk en winstmarges van tien procent en meer. Nieuwe aandeelhouders stelden een nieuwe (jongere) directeur aan en die koos voor een metamorfose van de productlijn. Hoewel niet gezegd is dat de nieuwe productlijn niet goed was, bleek al heel snel dat de klanten van het bedrijf er nog niet aan toe waren. Ze misten de vertrouwde uitingen van het merk en kozen niet voor de nieuwe producten, maar voor andere merken. Twee jaar later was het bedrijf failliet.

Welke lessen leren we van deze metamorfoses? 

• Wees er zo goed mogelijk op voorbereid. Inventariseer jouw bedrijfsrisico’s regelmatig en neem maatregelen die deze risico’s beperken.
• Bij ingrijpende gebeurtenissen zijn er ook altijd nieuwe kansen. Speel erop in en grijp deze kansen voor het te laat is.
• Denk niet dat de veranderende omgeving geen effect heeft op jou en jouw bedrijf. Ga niet in de ontkenningsfase, maar accepteer de verandering.
• Denk ook niet dat het probleem over enkele weken is opgelost, maar ga ervan uit dat het blijvend is. Voer indien mogelijk de metamorfose geleidelijk uit.
• Behoud wat goed is. Bij ingrijpende veranderingen hoeft niet alles overboord, maar ga door met hetgeen goed loopt, zo lang als dat rendabel is.

Resumerend: in de afgelopen jaren is gebleken dat bedrijven die een sterke basis hebben, zowel technisch, commercieel als financieel, bij ingrijpende veranderingen overleven omdat zij bovengenoemde zaken aandacht geven.