‘Wij kunnen ondernemers helpen met onze systeemkennis’

Friedemann, geboren in de Duitse stad Rostock, voelde al sinds zijn studententijd in Jena de behoefte vragen te formuleren die behalve voor de academische wereld, ook voor ondernemers, financiers en beleidsmakers relevant zijn. Hij richt zich daarbij vooral op duurzaamheid. De Universiteit Utrecht, waaraan hij doceert en onderzoek doet, is daarvoor de uitgelezen plek. Behalve de plek is ook de tijd gunstig; maatschappij en bedrijfsleven willen immers effectief en efficiënt door de energietransitie heen. Mkb-ondernemers krijgen daarom praktische en projectmatige ondersteuning. Friedemann heeft vooral oog voor specifieke ondernemingen. ‘Bedrijven die zelf iets kunnen bijdragen aan de energietransitie zijn mijn sweet spot.’ Hij zegt dat vanuit het besef dat ondernemers tegenwoordig een nieuwe positie innemen. ‘Het draait niet langer alleen om vragen als: wat doen we en waar willen we naartoe? Het gaat voor ondernemers nu óók om de vraag: “wat is mijn rol in de keten?” Als je naar ondernemerschap kijkt, kijk je tegenwoordig dus vooral naar ecosystemen.’

Challenge based onderwijs

Het onderwijs op de economische faculteit sluit daarop aan. Daarnaast richt het projectmatige element zich op het helpen oplossen van problemen en het prikkelen van innovaties. ‘Wij hanteren een challenge based aanpak, en zetten challenges uit op het gebied van verduurzaming en aanverwante terreinen. We kijken daarbij dus vooral naar bedrijven die iets kunnen betekenen in de energietransitie. Zo hielpen we onlangs een groot glasbedrijf en een klein energiebedrijf dat een soort batterijsysteem maakt. Wij reikten hen onder meer onze marketinginzichten aan en dachten mee over een goede aanpassing van het bedrijfsmodel.’ Een succesvolle energietransitie is ook een zoektocht naar hefbomen om de energietransitie te versnellen. Er moet tenslotte nog veel gebeuren willen we de CO2-emissiedoelen in 2050 halen. ‘Wij werken daarvoor samen met verschillende instanties en proberen hele buurten te verduurzamen. Momenteel zetten we een consortium over Positive Energy Districts op dat erop gericht is om burgers en bedrijven goed te laten samenwerken.’

Juist mkb-ondernemers zijn belangrijk in dat proces, vervolgt Friedemann. Zij hebben qua omvang en bewegelijkheid namelijk een voordeel ten opzichte van het grootbedrijf. ‘Ze kunnen sneller schakelen, gerichter in beweging komen en investeringsbeslissingen nemen die bijdragen aan verduurzaming. De grootste opgave voor de komende jaren wordt investeren in de noodzakelijke energie-infrastructuur. Daarbij gaat het om flinke bedragen wat ondernemers afhankelijk maakt van externe financiering.’ Voor goede investeringen kunnen ondernemers zich overigens laten inspireren door burgers, denkt hij. ‘We werden collectief geraakt door de Oekraïne-oorlog, waardoor gasprijzen door het plafond schoten. Burgers pakten dat als kans op en lieten zonnepanelen installeren of stapten over op warmtepompen. Oplossingen die ook voor mkb-ondernemers werkbaar zijn.’

First loss

De overheid kan in dit proces overigens een essentiële rol spelen, denkt Friedemann. ‘Mkb-ondernemers zijn vaak heel inventief, willen graag ‘first of a kind’ zijn, maar aan innovatieve experimentele oplossingen zijn grote risico’s verbonden. Bancair krediet ga je daar niet voor krijgen en alleen met alternatieve financiers kom je er ook niet, want de kosten van dergelijke leningen liggen veel hoger. Het zou goed zijn als de overheid een soort goedkope financiering beschikbaar stelt, die ondernemers ruimte geeft om noodzakelijke risico’s te nemen. Want door experimenteren kunnen interessante innovaties ontstaan. De overheid zou daarom bereid moeten zijn daar de “first loss” te nemen.’

Samenwerking is cruciaal, niet alleen tussen ondernemers, maar ook met financiers, overheid en de UU. ‘We hebben daarin veel te bieden. Zo verzorgt ons Centre for Entrepreneurship een opleiding voor studenten vanuit allerlei opleidingen die is gericht op ondernemerschap. Daarnaast zijn er cursussen gericht op bedrijfsinnovatie of op marketing, waarbij we grotere en kleinere ondernemers met hun vragen helpen. Ook ondersteunen we ondernemingen die willen opschalen. Die aanpak werkt heel goed. Aan het eind van zo’n cursus staat er een toepasbare oplossing waarmee een ondernemer verder kan.’

Tevens is er UtrechtInc. Deze startup-incubator van de Universiteit Utrecht helpt ondernemers met hun schaalbaarheidsvraagstuk en vormt de schakel tussen bedrijfsleven en economie-studenten. Kortom: de Universiteit Utrecht kan een ondersteuningspartner en vraagbaak zijn voor ondernemers, en niet alleen voor de energietransitie. ‘Wij helpen hen met iedere vraag die hun ondernemerschap raakt. Waarbij onze projecten steeds in het teken staan van verbetering van het totale ecosysteem. Uiteindelijk geloven we namelijk dat dát de hefboom is die het bedrijfsleven bloeiend door uitdagende transities zal helpen.’

Friedemann hoopt dat meer ondernemers zich zullen melden. ‘Wij kunnen ondernemers helpen met onze systeemkennis. Juist doordat wij over sectorale grenzen heen kunnen kijken, kunnen wij hen aan interessante oplossingen voor hun vraagstukken helpen.’

Samenwerken met de UU

De Universiteit Utrecht levert haar bijdrage aan de samenleving door samen te werken met maatschappelijke organisaties en bedrijven om complexe problemen op te lossen. De universiteit brengt hiervoor met het U-Collaborate in Education (UCE) programma het onderwijs samen met bedrijven, maatschappelijke groepen, externe partners en netwerken.

Allerlei vormen van samenwerking zijn mogelijk: van eenmalige gastcolleges en/of hackathons tot langlopende samenwerking of bijvoorbeeld constructies waarbij studenten vanuit de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht samenwerken.

Heb je als ondernemer een uitdaging of een probleem waarbij je hulp kunt gebruiken van studenten, of wil je extra energie geven aan projecten die al een tijdje lopen? Neem dan contact met ons op via www.uu.nl/uce.