Tien jaar onderweg en nog lang niet klaar
Het verbeteren van patiëntenzorg is voor een groot deel afhankelijk van onderzoek. Het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein heeft tien jaar geleden een eigen fonds, het St. Antonius onderzoeksfonds, opgezet om financiering voor onderzoek mogelijk te maken en betrekt het bedrijfsleven daar graag bij. ‘We willen laten zien dat ons fonds echt verschil maakt.’
14 oktober 2021 | 4 minuten lezen
Het St. Antonius Ziekenhuis krijgt, in tegenstelling tot academische ziekenhuizen zoals het UMC, geen geld van de overheid en de zorgverzekeraars voor onderzoek. Dat was voor Maarten Rook (1949) tien jaar geleden aanleiding om een eigen fonds op te richten. Hij was toen net gestopt als bestuursvoorzitter van het St. Antonius Ziekenhuis. ‘Het St. Antonius is al na de Tweede Wereldoorlog een heel innovatief ziekenhuis geworden, met name op het gebied van long- en hartziekten. Er werden al snel na de oorlog hartoperaties uitgevoerd en begin jaren zestig kwam daar een openhartoperatie bij. De allereerste dotterverrichting in Nederland was eveneens in het St. Antonius, net zoals de eerste longtransplantatie. Ook daarna zijn er diverse vernieuwingen geweest, bijvoorbeeld op het gebied van stamceltransplantatie. Toen ik tien jaar geleden terugkeek op al die ontwikkelingen, kwam ik tot de conclusie dat er ook het een en ander niet was gelukt en dat er nog voldoende innovatie in het vat zat. Nederland was op dat moment vooral bezig met de kosten van de zorg. Ik zag aankomen dat er steeds minder ruimte en budget zou zijn om artsen zelf onderzoek te laten doen. Toen dacht ik: dan moeten we het zelf maar gaan werven.’
‘Wij zijn het vliegwiel van onderzoek en innovatie’
NIEUWE DIRECTEUR
Het St. Antonius onderzoeksfonds werd geboren. ‘Ik heb het idee voorgelegd aan onze medisch specialisten en gevraagd of zij bereid waren geld in te leggen. We hadden toen ook al contact met AFAS, onze sponsor van het eerste uur, die toezegde een jaarlijkse bijdrage te willen doen. Er was ook nog wat geld van een bestaande stichting, en zo kon- den we snel beginnen. Al in 2011 konden we de eerste onderzoeksprojecten financieren.’
Het fonds stevende al snel af op een succesvolle voortzetting, maar om het als goed doel bij particulieren en bedrijven onder de aandacht te krijgen, was moeilijker. Mede daarom werd in 2016 Michiel van de Riet als directeur van het fonds aan boord gehaald. Zijn taak? Professionaliseren, meer bekendheid genereren en financiële groei realiseren. ‘Wetenschappelijk onderzoek is voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show’, aldus Michiel. ‘Die perceptie leeft zelfs intern, merkte ik. Onze eigen artsen en hoofdonderzoekers reageerden verbaasd als er 140 gasten op onze bijeenkomsten afkwamen; ze hadden die interesse niet verwacht. Het is voor ons belangrijk om onze successen nog meer in de etalage te zetten, zodat mensen weten wat er speelt en in gaan zien dat met de praktische wetenschappelijke onderzoeken die we in dit ziekenhuis doen, de toekomst van de zorg gegarandeerd wordt.’
UITGEVOERDE ONDERZOEKEN
‘Eén van de mooiste onderzoeken van de afgelopen tien jaar vind ik die van een cardioloog in het St. Antonius’, haakt Maarten in. ‘Hij merkte tijdens zijn werk dat bloedverdunners soms niet of onvoldoende aanslaan. Hij wist alleen niet precies bij wie wel en niet. Toen bedacht hij: als ik nu van iedere patiënt die ik behandel DNA afneem, dan kan ik misschien ontdekken hoe dit komt. Daarvoor heeft hij een aanvraag ingediend, en is hij met verschillende collega’s en hoogleraren aan de slag gegaan. Zo ontdekte hij dat bij de ene groep medicijn a beter werkt en bij de andere groep medicijn b. Door zijn onderzoek kunnen bloedverdunners nu veel gerichter worden toegediend. Weer een andere arts ontdekte dat dialyse bij nierfalen steeds minder effect heeft zodra mensen boven de tachtig jaar zijn. Nu kan hij met patiënten overleggen of zij het de moeite waard vinden om twee tot drie keer per week naar het ziekenhuis te komen. Een ander bekend onderzoek dat hier heeft plaatsgevonden, is die van internist Sabine Meijvis. Zij ontdekte dat als ze patiënten met een longontsteking dexamethason toedient, ze sneller boven Jan zijn. Gemiddeld waren ze een dag eerder het ziekenhuis uit. Dat kinkt misschien als niks, maar die ene dag neemt een heleboel last voor zorgmedewerkers weg. Bovendien scheelt het enorm in de kosten. Dat onderzoek heeft alle medische topbladen in de wereld gehaald en is recent heel bekend geworden, omdat het nog meer scheelt in de ligduur van veel corona-patiënten. In de afgelopen tien jaar hebben we ongeveer 150 van zulke onderzoeken direct en indirect gefinancierd.’
‘In de afgelopen tien jaar hebben we ongeveer 150 onderzoeken direct en indirect gefinancierd’
VANUIT DE PRAKTIJK
‘De grote kracht van onze onderzoeken is dat ze vanuit de praktijk ontstaan’, zegt Michiel. ‘Het ziekenhuis heeft geen laboratorium waar met muizen en dergelijke wordt getest, het gaat echt om wetenschappelijk praktisch onderzoek. Het zijn ondernemende verpleegkundigen, paramedici, artsen en hoogleraren die op basis van hun enorme ervaring, al dan niet met patiënten, iets willen bereiken en het beter willen doen. Voor de zorg en de maatschappij. We financieren onderzoeken tot 120.000 euro. We hebben een wetenschappelijke adviesraad, die alle aanvragen beoordeelt. Daarnaast verlangen we ook dat de artsen en hoofdonderzoekers zelf tijd, energie en geld in hun onderzoek steken. Wij zijn als het ware het vliegwiel van innovatie en onderzoek, wat weer de motoren van patiëntenzorg zijn.’
SYMPOSIUM
Op 26 oktober staat een symposium ter ere van het tienjarig bestaan van het fonds op het programma, in het AFAS-theater in Leusden. ‘Op dat symposium willen we aan onze bestaande donateurs en andere geïnteresseerden laten zien dat elke euro die we binnenkrijgen hier goed besteed wordt en op de lange termijn heel veel oplevert. De uitkomsten van onze onderzoeken zorgen altijd voor verbetering van de zorg. Dit kan zowel op kostentechnisch vlak als voor het comfort van de patiënt. Maar bovenal zou ik graag laten zien dat we een community van bedrijven rondom het ziekenhuis willen neerzetten. Ik beschouw het St. Antonius onderzoeksfonds ook als bedrijf, want er is een hoge mate van ondernemerschap gaande, en daar horen goede samenwerkingen bij. We kunnen andere bedrijven niet alleen benaderen voor donaties, maar bijvoorbeeld ook voor het onderhoud aan het ziekenhuis of het leveren van materialen. Kortom, ik wil mensen graag meenemen in ons proces en laten zien – aangezien iedereen ermee te maken kan krijgen – dat “het zieken- huis op de hoek” een belangrijke rol speelt in onze maatschappij.’
Voor meer informatie kun je terecht op de website: onderzoeksfonds.nl