Een gebouw volledig coronaproof maken met ventilatie?

‘We hebben duidelijk gemerkt dat mensen meer in de gaten kregen dat er een relatie is tussen het coronavirus en ventilatie, al waren wij er in Nederland later bij dan in andere landen’, vertelt Henk Overeem, directeur van Warmtebouw. Het bedrijf dat gespecialiseerd is in klimaatinstallaties draait overuren op het moment, deels als gevolg van de komst van het virus. ‘In april hebben wij onze klanten al “gewaarschuwd”: denk na over je ventilatie, want het houdt wel degelijk verband met de verspreiding van virussen. Zeker bij oudere panden wordt vaak op een te laag pitje geventileerd en heb je meer kans op besmetting.’

Een gebouw coronaproof maken?
Warmtebouw krijgt inmiddels dagelijks de vraag van klanten of ze hun gebouw “coronaproof” kunnen maken. Daarop heeft Henk een stellig antwoord: ‘Nee, dat kunnen we niet. Je blijft namelijk altijd afhankelijk van menselijk gedrag. Wel kunnen we met een aantal relatief simpele ingrepen de kans op verspreiding van het virus verkleinen. Als werkgever heb je de plicht je werknemers gezonde arbeidsomstandigheden te bieden, dus het is absoluut de moeite waard om over na te denken. Nee, je móet er zelfs over nadenken.’

Nog even een korte opfrisser over (de verspreiding van) een virus: een virus bestaat uit genetisch materiaal (DNA) en komt tot leven als het een “gastheer” heeft gevonden. Zodra het virus erin slaagt zich in een cel van zijn gastheer te nestelen, is het in staat zich te vermenigvuldigen en kan het iemand ziek maken. Griepvirussen als COVID-19 verspreiden zich onder andere via de lucht, door middel van aerosolen: kleine deeltjes die lang blijven “zweven”. Ook aerosolen kunnen, zo is uit wetenschappelijk onderzoek van onder andere TU Delft gebleken, het virus dragen en zijn bovendien in staat grote afstanden af te leggen. Het gevolg: meer verspreiding. ‘Het is inmiddels ook bekend dat de kans op besmetting buiten kleiner is. Daarom moeten we deze kennis ook zoveel mogelijk in besloten ruimtes – in huis, op kantoor en in openbare gebouwen – toepassen.’

Ziggo Dome
Wat zijn dan de basiskenmerken van een goede ventilatie? Henk: ‘Je moet in de eerste plaats zorgen voor schone buitenlucht – dus geen lucht uit het gebouw zelf – en zorgen dat je voldoende lucht toevoert. Die combinatie maakt het sterk.’ Om de vergelijking te maken, haalt Henk een groot project aan dat Warmtebouw tien jaar geleden deed: Ziggo Dome. ‘Daar hebben we onder andere alle gebouwgebonden klimaattechnische installaties verzorgd. We hebben op dat gebied toen al gekozen voor comfort en gezondheid, waardoor je het met de meest recente inzichten én een bezetting van 10.000 mensen, de kwalificatie “zeer goed” mag geven. Ik zou me in de Ziggo Dome, mits er anderhalve meter afstand wordt gehouden, veiliger voelen dan in menig kleiner gebouw.’

In het nieuws is met name veel aandacht geweest voor ventilatie op scholen en dat is niet voor niets. ‘Op scholen is de situatie vaak dramatisch’, aldus Henk. ‘Het moeilijke bij scholen is echter dat de trajecten vaak lang duren. Wij hadden al voor de komst van corona concepten klaarliggen, maar er gaat altijd een uitgebreide inventarisatie aan vooraf, er moet budget aangevraagd worden bij ministeries, er worden aanbestedingen uitgeschreven, enzovoorts. De plannen zijn er en de mogelijkheden ook, maar het duurt lang voordat je daadwerkelijk aan de slag mag.’

Quickscan
Voor gebouweigenaren biedt Warmtebouw de Quickscan COVID-19 aan, waar onder andere het Masterplan Ventilatie, ontwikkeld door Binnenklimaat Nederland, ISSO, TVVL en VCCN, in verwerkt is. Daarmee wordt snel in kaart gebracht hoe het met de ventilatie in een gebouw gesteld is en waar verbetering kan worden aangebracht. ‘Er zijn in een gebouw diverse aspecten die onderzocht moeten worden: is er voldoende ventilatie (verse buitenlucht) beschikbaar? Wordt er recirculatie (hergebruik) van lucht toegepast en zo ja, zijn er mogelijkheden om de lucht te reinigen met ionisatie (luchtreinigers) of UV-C licht? In het geval van een goed, bestaand ventilatiesysteem is het ook van belang om deze regelmatig te controleren. Zijn de luchtfilters schoon? Kloppen de regeltechnische instellingen? Wordt de lucht nog goed verdeeld? En ga zo maar door.’

Kortom, er is werk aan de winkel. ‘We hopen zo’n situatie als dit jaar natuurlijk nooit meer mee te maken. Sterker nog, wij worden er soms ook moe van om het steeds over corona te hebben. Maar het geeft ons ook de kans om er met z’n allen van te leren en te zorgen dat de gebouwen waarin wij werken en leven, gezonder, veiliger en schoner worden. Er moet nog heel veel gebeuren, maar we kunnen veel!’