Een leven in balans: een illusie of wel degelijk mogelijk?

Websites, cursussen en boeken over timemanagement zijn er in overvloed en zijn bovendien razend populair, wat iets zegt over de behoefte van veel mensen om een betere balans te vinden. Misschien heb je zelf ook wel eens een poging gedaan om je te verdiepen in productiviteit of hoe je effectiever en slimmer kunt werken en managen. Boeken als “A 4 hour workweek” en “The Seven Habits of Highly Effective People”; je hebt er vast van gehoord. In die laatste bijvoorbeeld, stelt auteur Stephen Covey dat, om een effectief leven te leiden, je moet werken vanuit, jawel…balans. En die balans creëer je enerzijds door goed voor jezelf en je relaties te zorgen en anderzijds door bewust met je tijd om te gaan. Wat je volgens hem in elk geval nooit moet laten gebeuren is dat je mentale en fysieke gezondheid achteruit gaan door je werk. Ook moet je je niet al te druk maken om zaken waar je geen invloed op hebt. 

4000 weken op aarde

Een ander interessant boek dat ingaat op het soms ongrijpbare concept tijd is het relatief nieuwe boek “4000 weken” van Oliver Burkeman. De titel is gebaseerd op de vierduizend weken die wij gemiddeld op aarde doorbrengen, ofwel 76 jaar. Het boek zet uiteen hoe we die tijd het beste kunnen besteden en gaat daarbij uit van een “minder willen, maar het beter doen”-principe. Dit stelt dat het eigenlijk meer dan genoeg is dat we hier nu zijn. Het is een confronterend boek, want het drukt je met je neus op het feit dat de tijd dat we bestaan belachelijk kort is. Maar het is ook een boek waarin het vinden van balans in bijna elke zin doorsijpelt.

Burkeman, die sociale en politieke wetenschappen aan de universiteit van Cambridge studeerde, schreef dit boek omdat in zijn ogen veel van de bestaande tijdmanagement-technieken niet werken. Deze zijn volgens hem te veel gericht op productiviteit en tijdbesparende tips, terwijl het volgens hem gaat om het krijgen van grip op tijd. Zijn boek leert je om vooral je prioriteiten 

aan te passen. Meer doen in minder tijd is niet de oplossing, het aanpassen van je prioriteiten wel. De titel van de inleiding is “Op termijn zijn we allemaal dood”. En dat is natuurlijk de keiharde waarheid. De belangrijkste boodschap van dit boek is: accepteer dat je niet alles kunt doen wat je zou willen. Je gaat niet al je ambities waarmaken in die vierduizend weken. Je kunt niet elk goed doel steunen. Zodra je je daarbij neerlegt, ga je je tijd automatisch waardevoller besteden. Hoe meer wij proberen onze tijd goed in te delen om daarmee het idee te krijgen dat we alles onder controle hebben, hoe meer gestrest, leeg en frustrerend het leven wordt. Hoe meer je beseft dat alles eindig is, en vervolgens met de stroom meezwemt, hoe productiever, zinvoller en plezieriger het leven wordt. Je hoeft jezelf dan ook niet meer te verwijten dat je tekortschiet. 

Verderop in het boek stelt hij dat het leven in de vroege Middeleeuwen absoluut niet beter was dan nu, maar dat je dan waarschijnlijk nooit had gedacht dat je “te veel omhanden had” of dat het leven te snel ging. Simpelweg omdat voor de mensen die toen leefden, tijd geen aparte entiteit was. We zijn anno nu vergeten dat tijd “slechts” een manier van denken is, omdat het zo diep verankerd is in ons bestaan. De plannen die we maken zijn niet meer dan gedachtes, voornemens van dat moment.

Overigens sluit hij in zijn nawoord af met de bevestiging dat het een grote puinhoop is en alles afbrokkelt: overheden, het milieu, de samenleving. Dat het met alles wat er gebeurt – van corona tot bosbranden en van wanhopige migranten tot verkiezingsuitslagen die indruisen tegen het gezonde verstand – moeilijk is vertrouwen te houden dat alles goed komt. Waarom zouden we in een tijdperk als dit aandacht besteden aan tijdmanagement? Volgens Burkeman zijn vragen over de manier waarop we onze tijd besteden juist nog dringender geworden in een periode van angst en duisternis. Hij zegt: ‘Een alledaags leven is het enige waarmee we kunnen werken’. En dat betekent ook dat je misschien de hoop op moet geven dat alles vanzelf wel voorbijgaat. Doe je dat, dan ben je echt vrij en leidt dat tot een golf van energie en motivatie. ‘De gemiddelde menselijke levensduur is absurd, angstaanjagend, beledigend kort. Maar dat is geen reden voor niet-aflatende wanhoop, of een panische drang om alles uit je beperkte tijd te halen wat er maar in zit. Het is juist een reden tot opluchting. Door te aanvaarden dat het leven kort is, krijg je de kans om een ambitie te laten varen die altijd al onhaalbaar was: het streven om de zo efficiënt mogelijke, oneindig capabele, emotioneel onoverwinnelijke, volledig onafhankelijke persoon te worden die je officieel geacht wordt te zijn. Dan kun je je mouwen opstropen en aan de slag gaan om alle fantastische dingen te doen die wél haalbaar zijn.’ 

• Kies voor een “vast volume”-benadering van je productiviteit: werk bijvoorbeeld met een open en gesloten to do-lijstje of bepaal van tevoren hoeveel tijd je aan je werk besteedt.

• Werk nooit aan twee grote projecten tegelijk: door overal tegelijk mee te beginnen, kom je geen stap verder. 

• Bepaal van tevoren wat je niet gaat lukken: wijs een paar aspecten van het leven aan waarin je niet hoeft te excelleren.

• Richt je op wat je al af hebt, en niet alleen op wat je nog moet doen: je maakt een gedaan-lijstje in plaats van to do-lijst.

• Voeg alles samen waarvoor je je wil inzetten: kies bewust voor waar je je wil inzetten op het gebied van liefdadigheid of politiek. Dat betekent niet dat je andere wandaden of onrechtvaardigheid niet erg vindt, maar dat je je neerlegt bij het feit dat je vermogens beperkt zijn. 

• aak gebruik van saaie, slechts voor één doel geschikte technologie: schrap sociale media en schakel over naar een beeldscherm in grijstinten. Dan zie je technologie meer als werktuig dan als een stuk speelgoed en verdoe je je tijd er niet aan. 

• Probeer iets nieuws te ontdekken in het alledaagse: heb je een gezin of eigen bedrijf, dan zit je vast aan bepaalde routines. Om toch nieuwe ervaringen op te doen kun je je meer verdiepen in het leven dat je al leidt. Denk aan een ongeplande wandeling of een andere route naar je werk. Of speel eens “ik zie, ik zie wat jij niet ziet” met je kind. 

• Stel je in relaties op als “onderzoeker”: wees nieuwsgierig naar de persoon die de ander is. 

• Cultiveer onmiddellijke generositeit: stel genereuze impulsen (bijvoorbeeld een collega willen prijzen om zijn of haar werk) niet uit.

• Train jezelf in nietsdoen: train om weerstand te bieden aan de drang om je eigen beleving te manipuleren en laat de zaken op hun beloop. 

Medewerkers in balans  

Een goede ondernemer heeft oog voor het welzijn van zijn medewerkers. Als je de nieuwste sectorale welzijnsmonitor van ABN AMRO moet geloven, is het belangrijker dan ooit om goed voor je bestaande medewerkers te zorgen. Daaruit blijkt namelijk dat er sprake is van een significante daling in het welzijn van werknemers, onder andere vanwege de toenemende werkdruk, de steeds groter wordende loonkloof tussen de werkvloer en de top, zorgen over inflatie en andere wereldproblemen. 

Opvallend is dat de algehele tevredenheid over werkprivébalans een stuk gedaald is ten opzichte van 2020. En laat dat nou precies het jaar zijn waarin we massaal thuiswerkten en dus meer tijd door konden brengen met ons gezin, minder reistijd hadden en meer tijd overhielden voor bijvoorbeeld sport. Nu de economie is opgeleefd, neemt de werkdruk toe en houden werknemers veel minder tijd over voor hun privéleven. En dat heeft invloed op hun welzijn en gezondheid. We worden er simpelweg ongelukkiger van. Sterker nog, werkprivébalans is het meest bepalende aspect voor ons welzijn. Medewerkers ervaren momenteel ook minder autonomie en vrijheid om zelf hun werktijden en -tempo te bepalen. Het onderzoek toont eens te meer aan dat de manier van werken in de coronatijd de meeste mensen toch goed beviel, met name omdat de scheidingslijn tussen werk en privé veel dunner was en het meer organisch in elkaar overliep. De ABN AMRO wijst erop dat ondernemers die dit erkennen en werknemers ruimte geven als ze daar behoefte aan hebben, een hoger werkgeluk bij hun medewerkers zullen bewerkstelligen, en daarmee een team dat in balans én productiever is.

Enquête  

Maar hoe zit het dan met de ondernemers in ons OnderNamen-netwerk? Zijn zij een beetje tevreden met hun eigen balans en hoe gaan ze om met werknemers die om meer privétijd vragen, ondanks dat het werk toeneemt? We legden hen een paar inhoudelijke vragen over het thema balans voor in een kleine enquête en daaruit kwamen heel veel eerlijke antwoorden. 

Het blijkt dat twaalf uur per dag werken voor veel ondernemers een brug te ver is. De respondenten noemen het bijna zonder uitzondering “gekkenwerk”. Ze doen het alleen als het echt noodzakelijk is, voor het afronden van een bepaald project bijvoorbeeld, maar het liefst zo min mogelijk. Een “workaholic” is volgens de meesten iemand die werk belangrijker vindt dan privé of als werk je leven bepaalt. Eén persoon stelt het mooi: ‘je kunt nooit een workaholic worden als je plezier hebt in je werk’. 

De vraag of je vindt dat de jongere generatie het belang van werkprivébalans overdrijft, levert ook interessante reacties op. Pak ‘m beet de helft vindt dat jongeren groot gelijk hebben en dat onthaasten belangrijk is, de andere helft vindt het lastig te accepteren dat vijf dagen werken voor veel startende werkenden vaak al te veel is. De grootste frustratie is als werknemers minder willen werken maar wel hetzelfde salaris verlangen. Wel gaat vrijwel iedereen altijd het gesprek aan met medewerkers die om meer privétijd vragen.

De meeste ondernemers zijn overigens tevreden over hun eigen werkprivébalans. Hoewel velen langere werkweken dan veertig uur maken, maken ze ook voldoende tijd vrij voor sporten en hun gezin. De momenten dat ze even genoeg hadden van hun werk, werden vaak veroorzaakt door zakelijke tegenslagen of problemen in het bedrijf en niet zozeer doordat ze hun tijd niet goed verdeeld hadden.

Meer uitkomsten van de enquête zie je in de infographic hiernaast!