‘Familiebedrijven zijn onmisbaar voor een
vitale regio’
Voor Ilse Matser bestaat er geen twijfel: familiebedrijven zijn zowel maatschappelijk als economisch van groot belang. En zij kan het weten, want de van oorsprong Amersfoortse houdt zich al meer dan vijftien jaar bezig met dit zakelijke fenomeen: binnen de wetenschap, het onderwijs én in de praktijk.
3 oktober 2023 | 5 minuten lezen
Het decor voor dit gesprek kan niet toepasselijker: Ilse ontvangt ons in het bedrijf van haar eigen familie: interieurwinkel Matser Design aan de Arnhemsestraat. In 1980 door haar ouders opgericht en inmiddels alweer jaren met hetzelfde enthousiasme voortgezet door haar broer Janne Pieter. Zelf heeft Ilse er ook een jaar gewerkt. Haar fascinatie voor familiebedrijven komt echter vooral buiten haar persoonlijke omgeving tot uiting.
‘Tijdens mijn onderwijscarrière doceerde ik economie en heb ik een proefschrift over familiebedrijven geschreven’, vertelt Ilse, die later zelfs aan de slag ging als lector “Familiebedrijven” op de hogeschool Windesheim. ‘Ik vond het nogal gek dat familiebedrijven in ons onderwijs niet aan bod kwamen, terwijl de kans groot is dat studenten daar later mee te maken krijgen. Deze bedrijven hebben kenmerken die heel interessant zijn.’
Continuïteit
Ilse wijst allereerst op de lange termijn die voor familiebedrijven heel belangrijk is. ‘Continuïteit staat voorop. Het gaat om bedrijven die meerdere generaties zijn overgedragen. Als jij een bedrijf van je ouders hebt overgenomen, wil je het doorgeven aan de volgende generatie. Dan ben je helemaal niet bezig met kwartaal- of jaarcijfers. Vanuit dat rentmeesterschap kijk je als ondernemer binnen een familiebedrijf juist tien jaar vooruit.’ Dat brengt voordelen met zich mee. Ilse: ‘Deze ondernemers laten zich niet gek maken op de korte termijn. Ze streven langetermijnrelaties na met hun medewerkers, klanten, leveranciers en omgeving. Ze investeren in nieuwe innovaties, ook al kan het lang duren voordat ze het geld terugverdienen. Dat zijn allemaal mooie eigenschappen van een familiebedrijf.’
Ambivalent
Er is echter ook een nadelige kant. Niet voor niets noemt Ilse deze kenmerken “ambivalent”. ‘Als je te veel denkt aan de lange termijn, kan dat een zwakte worden. Meebewegen met veranderingen kan lastiger zijn als je trouw personeel hebt dat al jarenlang in dienst is. Vaak zien we ook dat familiebedrijven financieel behoudend zijn. Dat is in een financiële crisis fijn voor de bv Nederland, want die bedrijven vallen minder snel om. Het kan er ook voor zorgen dat ze minder snel investeren en daardoor groeikansen laten liggen.’
Lokale verwevenheid
Volgens Ilse staat het buiten kijf dat familiebedrijven een grote maatschappelijke en economische waarde voor de regio hebben. Sterker nog: dat wil ze op basis van onderzoek met klem benadrukken. ‘Met hun sterke lokale verwevenheid zijn familiebedrijven onmisbaar voor een vitale regio. Ze willen wat terugdoen voor de maatschappij. Dat doen ze het liefst in de stad of regio waar ze geworteld zijn.’
Onderwijs, (sport)verenigingen, culturele organisaties: het volledige maatschappelijke veld vaart wel bij financiële ondersteuning van familiebedrijven. ‘Stel, je bent voorzitter van een voetbalclub. Naar wie ga je dan toe voor sponsoring? Naar die grote retailketen of naar het aannemersbedrijf waarvan de zoon toevallig in het eerste elftal speelt? Dankzij de aanwezigheid van familiebedrijven ontstaat er veel sneller gezamenlijk belang.’
Sterke relaties
Ilse ervaart van dichtbij hoe familiebedrijven en onderwijsinstellingen in de regio elkaar opzoeken. Ze noemt dat een win-winsituatie. ‘Familiebedrijven hebben met het oog op de lange termijn behoefte aan goed personeel. Ze zijn dus bereid te investeren in sterke relaties met scholen. Voor de regio is dat goed: als lokale jongeren goede opleidingen met mooie stageplaatsen kunnen volgen, is de kans groot dat ze hier blijven werken of later terugkomen.’
Economische waarde
Het brengt Ilse bij de economische waarde die familiebedrijven voor de regio hebben. Ze wijst erop dat 35 procent van de Nederlandse beroepsbevolking werkt bij een familiebedrijf. ‘Een fors aantal en dat is een goede zaak. Familiebedrijven bieden veel werkgelegenheid en mensen verdienen er hun geld. Als ze dat vervolgens weer uitgeven in de eigen omgeving, is dat goed voor de regio. Wat ook meespeelt: de winsten van familiebedrijven verdwijnen niet naar het buitenland. Die worden meestal hier weer geïnvesteerd. Er wordt wel gezegd dat familiebedrijven de kurk zijn waar de economie op drijft. Ze vormen absoluut een sterke bodem.’
Koesteren
Ilse roept de regio op familiebedrijven te koesteren. Sinds enkele jaren begeleidt ze familiebedrijven op het gebied van generatiewisseling, de rol van de eigenaar en goed bestuur. ‘Ik maak me zorgen over ontwikkelingen als internationalisering en schaalvergroting, waardoor familiebedrijven verdwijnen. Ik weet dat de burgemeester van Amersfoort bezig is met bijeenkomsten met familiebedrijven. Dat is heel belangrijk, want deze bedrijven willen gezien worden. En als ze weg zijn, zijn ze weg. Die geworteldheid krijg je niet zomaar weer opgebouwd. Ik zou zeggen: maak vooral een extra rondje.’
Burgemeester Lucas Bolsius over
familiebedrijven:
‘Familiebedrijven brengen persoonlijkheid aan in de lokale economie. Bekende gezichten, gewortelde families, langdurige klantrelaties en veel vriendschappen. Ze geven kleur aan de economie van onze stad en de dorpen, maar ook aan het sociale leven. Ze weten precies hoe ondernemen hand in hand kan gaan met verbinding!’