Hoe digitalisering steeds meer onderdeel wordt van het leven en dus ook van het mkb
We leven in een wereld en tijdperk waarin digitalisering een steeds grotere rol gaat spelen. Het komt in ons dagelijks leven voor in de vorm van bijvoorbeeld de apps die we gebruiken op onze smartphone, zelfscankassa’s in de supermarkt en horloges die onze hartslag meten. Ook het mkb ontkomt niet aan digitale ontwikkelingen. Uitdagend, maar voor een toekomstbestendige bedrijfsstrategie ook niet langer meer te negeren. In dit themaverhaal gaan we in op de potentie van digitalisering en hoe je waardevolle data het beste kunt benutten.
6 december 2022 | 10 minuten lezen
Nog niet zo digitaal
Artifical Intelligence, Virtual Reality, cloud computing, robotisering en Internet of Things. Zomaar een paar digitale technologieën die de laatste jaren een vlucht hebben genomen. Technologieën die weliswaar veelbelovend klinken, maar wellicht moeilijker te implementeren zijn in een “doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg” mkb-bedrijf. Dat laten cijfers ook zien, in een onderzoek van RaboResearch (Rabobank). “Slechts” veertig procent van het Nederlandse bedrijfsleven geeft aan in grote tot zeer grote mate in te zetten op digitalisering. Opvallend, volgens de bank, omdat bedrijven die hier wél actief mee omgingen, meer omzetgroei realiseerden.
Desondanks zijn veel ondernemers zich ervan bewust dat digitalisering ook potentie biedt voor het bedrijfsleven en met name kansen biedt om de klantvraag beter en efficiënter te kunnen beantwoorden. Volgens RabobankResearch, dat in april dit jaar een publicatie over het succesvol implementeren van digitalisering had, gaat digitalisering verder dan het omzetten van analoge gegevens naar digitale data. ‘Digitalisering behelst het geheel aan veranderingen in het verdienmodel van bedrijven waarmee zij aan de hand van nieuwe digitale technologieën zowel het concurrentievermogen als de reikwijdte van bedrijfsactiviteiten oprekken. Digitalisering kan kostenreductie opleveren in het primaire productieproces: denk aan hoogwaardige machines die nauwkeuriger, sneller en betrouwbaarder kunnen produceren. Maar digitalisering kan ook het klantcontact versterken. Denk aan snellere, meer frequente en meer accurate terugkoppeling van (veranderende) eisen die klanten aan producten stellen via digitale technologieën.’
Waar begin je (aan)?
Het verschilt per sector in hoeverre digitalisering al onderdeel uitmaakt van de bedrijfsprocessen. Zo geeft in de informatie- en communicatiesector meer dan 65 procent van de bedrijven aan in hoge tot zeer hoge mate in te zetten op digitalisering, terwijl dit percentage in de bouw en de horeca amper boven de 25 procent uitkomt. Rabobank: ‘Los van sectorale verschillen zien we ook dat grote bedrijven over het algemeen meer geneigd zijn te digitaliseren dan kleinere bedrijven. Mogelijk heeft dit te maken met schaalvoordelen die verbonden kunnen zijn aan de adoptie van nieuwe digitale technologieën. Zo zijn er binnen grote bedrijven meer middelen, mensen én de benodigde kennis aanwezig om bijvoorbeeld data-gedreven te kunnen werken.’
Maar stel, je bent een klein tot middelgroot bedrijf en je hebt echt wel de wil om iets met digitalisering te doen, waar begin je dan? Het helpt in elk geval om enige kennis te hebben van digitale technologieën. Die kennis kun je volgens de OnderNamen-lezers die mee hebben gedaan aan de enquête over “digital” opdoen door:
- webinars te volgen;
- veel te praten met collega-ondernemers, klanten, partners, leveranciers, medewerkers en andere stakeholders;
- te luisteren en te kijken naar tv-programma’s, podcasts, vakliteratuur of de radio;
- gebruik te maken van je netwerk;
- en door de juiste mensen of professionele partijen in te schakelen.
Betrokkenheid & vertrouwen
Verder is het van belang om te werken vanuit de behoefte van je klant, die je als het goed is als geen ander kent. Dat stelt ook trendwatcher Nancy Rademaker, die gespecialiseerd is in de invloed van digitalisering op klantgedrag. Zij stipt in haar lezingen dikwijls aan hoeveel macht consumenten tegenwoordig hebben en dat dit daardoor een goed startpunt is om je digitale omgeving in te richten. En, stelt ze, vergeet daarbij je medewerkers niet. ‘In de nieuwe wereld die er trouwens al is zijn klantgerichte organisaties de enigen die overleven. Maar als je je klanten de allerbeste ervaring wilt bieden, moet je tegelijkertijd de beste ervaring voor je werknemers creëren. Hun betrokkenheid is cruciaal voor het succes van je bedrijf. En één van de eerste cruciale aspecten om iedereen betrokken te laten zijn, is om ze op één lijn te krijgen met betrekking tot de waarden voor een optimale klantervaring en ze ook de ruimte te geven om een optimale werknemerservaring te creëren. Als je wilt dat je klanten het gevoel hebben dat ze je bedrijf kunnen “vertrouwen”, moeten je werknemers zich uiteraard ook vertrouwd voelen.’ Maar welke vorm van digitalisering je ook door wilt voeren, volgens Nancy is er altijd een hoge mate van lef voor nodig. ‘Er is veel lef nodig om te beginnen. Nog meer om door te groeien. Het wordt cruciaal om de bedrijfscultuur te veranderen, alle medewerkers op te leiden, digitale projecten te omarmen en vooral te leren hoe om te gaan met de weerstand tegen verandering. Het herijken van organisatiestructuren zal nodig zijn om nieuwe businessmodellen tot een succes te brengen.’
Data, data, data
We gaan wat dieper in op de materie. Want als er één ontwikkeling is waar we rekening mee moeten gaan houden is het wel het verzamelen en gebruiken van data. Die data kun je uiteindelijk gebruiken om computers of machines zelfstandig problemen op te laten lossen of voorspellingen te laten doen. Het hoogst haalbare daarin is een mechanisme dat deep learning heet. Say what? Deep learning is een subset van machine learning (ML), waarbij kunstmatige neurale netwerken (algoritmen die zijn gemodelleerd om te werken zoals het menselijk brein) leren van grote hoeveelheden data. Denk hierbij aan beeldherkenning, spraakherkenning of vertalingen. Juist, er is nog veel te leren.
Wil je als mkb’er gebruikmaken van data en daarmee je bedrijf laten groeien? Zorg dan in ieder geval dat de data waar je mee werkt van goede kwaliteit is én dat je weet waar je het over hebt. Doctor in de computerwetenschappen Wouter Haerick maakt onderscheid tussen big data en small data, waarbij vooral die laatste inhaakt op het bedrijfsleven. ‘Er wordt vandaag de dag veel over big data gepraat, maar de nieuwste trend is eigenlijk de small data. Big data voedden de deep learning-hype, maar al te vaak staarden we ons daarbij blind op de enorme impact die algoritmen op basis van big data vandaag al hebben in allerlei sociale media. Terwijl die sector niet voldoende representatief is’, stelt Haerick. ‘Sociale media worden van data voorzien door tientallen of honderden miljoenen gebruikers, die ook nog eens heel mooi verspreid zijn over allerlei subcategorieën. Bovendien zijn die kanalen ook nog eens in handen van ’s werelds grootste techbedrijven die effectief over de krachtigste en meest performante datacenters op deze planeet beschikken. In zo’n omgeving werkt deep learning inderdaad bijzonder goed, maar het is te kort door de bocht om dan zomaar de vertaalslag te maken naar de bedrijfswereld.’
Concreet
Overweeg je als bedrijf om bepaalde AI-toepassingen in je productieproces te integreren, dan is een goed vertrekpunt een heel concrete probleembeschrijving, geeft Wouter Haerick aan. ‘Op welke soort data zit je zoal en welk type probleem kan je daarmee eventueel oplossen? Neem nu bijvoorbeeld data uit het productieproces. Als je die combineert met data over grondstromen die afkomstig zijn van je leveranciers en die dus niet in je ERP-proces zitten dan is het wellicht mogelijk om de hele flow een stuk te optimaliseren. Of misschien laat de combinatie van die verschillende datasets het ook toe om je productkwaliteit op te krikken. Pas als die continue datastroom gegarandeerd is, kan je in een volgende fase ook een echte datawetenschapper aan het werk zetten. Die moet vervolgens nagaan welke data er eventueel ontbreken om met behulp van welbepaalde algoritmen alles ook te vertalen naar een model op maat van het bedrijf. Maar laat het duidelijk zijn: als het echt op deep learning aankomt, staat het gros van de bedrijven vandaag de dag nog nergens.’
Terug naar het heden. Want die digitale transformatie, daar blijven we voorlopig nog wel even in zitten. Sterker nog: veel mkb-bedrijven zijn er nog niet eens aan begonnen. Toch is het goed om wel op de hoogte te blijven van opkomende trends. Met welke ontwikkelingen kan het bedrijfsleven in de provincie Utrecht de komende tijd aan de slag? Hieronder vijf tips.
1. Breng al je beschikbare informatie samen op één plek
Voorkom dat belangrijke informatie over het hoofd wordt gezien en maak de bedrijfsgegevens die je uit apps en systemen haalt overzichtelijk toegankelijk vanuit één plek
2. Vorm multidisciplinaire teams
Zorg ervoor dat projecten worden aangepakt door mensen uit verschillende afdelingen. Bekijk een project niet langer vanuit het perspectief van welke afdeling de leiding zou moeten hebben, maar stel vast wat er moet worden bereikt. Hier haak je dan de juiste specialisten op aan.
3. Verken hyperautomatisering
Sneller, slimmer, beter. Maak tijd en geld vrij om processen nog slimmer in te richten of te automatiseren. Bedenk welke tijdrovende handeling gedigitaliseerd kan worden, zodat medewerkers uiteindelijk bezig kunnen zijn met belangrijkere taken.
4. Sta open voor hybride werken
Sinds corona zijn we allemaal gewend geraakt aan werken op afstand. Hierbij stellen we niet de werkplek centraal, maar de mens en zijn of haar vrijheid. Kan dit binnen jouw bedrijf (deels)? Sta er dan voor open om dit optimaal te faciliteren, waarbij de nadruk ligt op hybride. Deels thuis of op afstand, deels op de werkvloer. Zo behoud je betrokkenheid, maar geef je jouw medewerkers wel de ruimte om het flexibel in te richten. De belangrijkste voorwaarde is hierbij trouwens vertrouwen!
5. Creëer een holistische ervaring
We benoemden het hierboven al eens, maar het is heel belangrijk om als bedrijf alle stakeholders als even belangrijk te beschouwen én overal dezelfde waarden uit te stralen. De klantervaring, gebruikerservaring én de werknemerservaring; er mag (bijna) geen verschil tussenzitten. Is de balans hiertussen optimaal? Dan heb je binnen en buiten en jouw bedrijf een beleving die klopt. Deel jouw informatie en identiteit daarbij op elk denkbaar digitaal niveau; zowel intern als extern.
