Schijnveiligheid

Veiligheid is het thema van deze editie. Dat thema wordt vaak geassocieerd met regelgeving. Anders gezegd; om jouw en mijn veiligheid te waarborgen gelden er allerlei regels. Soms hebben die regels ongewenste consequenties.

Een voorbeeld waarover ik in de praktijk veel hoor is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (kortweg de Wwft). Deze wet geldt voor mij als advocaat (althans in bepaalde zaken) maar onder meer ook voor notarissen, fiscalisten, financiële dienstverleners, makelaars en banken. Deze adviseurs dienen in het kader van de Wwft hun klant te onderzoeken. Dat komt er in het kort op neer dat onderzocht dient te worden wie de klant is, wie de UBO is, waar de klant zich mee bezighoudt, waar het geld vandaan komt en waarvoor het wordt gebruikt. Dit alles met het doel te voorkomen dat gelden worden witgewassen of terrorisme wordt gefinancierd. In verband hiermee vraagt de adviseur allerlei informatie op bij de klant. Met name banken staan erom bekend dat zij de hele doopceel van hun cliënten lichten.

Het zal geen verrassing zijn dat veel van de opgevraagde informatie privacygevoelig is. Het is echter de vraag of bij de uitvraag van informatie wel altijd rekening wordt gehouden met de privacy. Bovendien worden in de praktijk vragen gesteld die niet altijd in lijn zijn met de Wwft. Met name de banken lijken te denken; better safe than sorry… Klanten die vervolgens vragen om een toelichting bij een bepaald verzoek om informatie worden al snel de mond gesnoerd doordat de financiële instellingen dreigen hun dienstverlening te staken.

Om witwassen op te sporen kunnen banken op dit moment al de transacties van hun klanten controleren. Het zal geen verrassing zijn dat daarin nogal eens een fout wordt gemaakt, met alle gevolgen van dien. Inmiddels is er een nieuwe wet in de maak die het mogelijk maakt dat banken transactie- en klantgegevens kunnen uitwisselen om op die manier witwassen op te sporen, het zogenaamde ‘bancair sleepnet’. Critici vrezen dat dit wetsvoorstel ertoe leidt dat het moeilijker wordt om klant te worden bij een bank.

Zijn dit nu methoden waardoor onze veiligheid wordt gewaarborgd of leidt dit uitsluitend tot ongewenste gevolgen? Of, sterker nog; is er inmiddels sprake van schijnveiligheid waar het recht op privacy doorbroken lijkt te worden door maatregelen die worden genomen teneinde witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan?

Gelukkig ben ik niet de enige die zich hierover zorgen maakt. Inmiddels is op 21 februari jl. een motie aangenomen over de effectiviteit en doelmatigheid van de criminaliteitsbestrijding op grond van de Wwft, waarbij de regering wordt verzocht de Wwft hierop te evalueren.

Wordt vervolgd.